lunes, 9 de febrero de 2015

Un arbol teruelano... Arbol Europeu de l'Anyo?

Mientres sieglos, as chents d’o sud d’Aragón construyoron as casas suyas, facioron calentar os suyos cuerpos y alimentoron a o suyo ganau gracias a os chopos cabeceros, que fuoron tamién materia prima pa fusters u ebanistas, y feitos servir pa escusar a erosión en os campos cercanos a ríos, clamors y arrigachuelos.

En un territorio a on que as plevias son escasas, y que ha sufriu importants deforestacions historicas, o manullo d’os alamos negros i premitiba solucionar o problema d’a escaseza de fusta, de vez que se i obteneban importants beneficios en atros campos como a ganadería. Os chopos cabeceros i formaban autenticas dehesas fluvials que premitiban, de vez, a producción de trallos pa a construcción de fusta pa fer calentar as casas, sin escusar que uellas y crabas i paixentasen y se i brempiasen de vrano y que se i replegase totz os anyos una cullida de fuellas y tallos tiernos pa que os rabanyos i fuesen alimentaus en plegar os chelos, poco antes de que, trasuants, marchasen enta Levante. 

Uellas apaxentando y brempiando-se (Fuent: Xiloca.com)
Os arbols se meteban entre fincas, chunto a las cequias y, más que más, en as marguins d’os ríos, arrigachuelos y clamors pa que as suyas radices retenesen o suelo agricola y lo protechesen d’estar erosionau con violencia por as creixidas propias d’os climas mediterranios. Igual como d’o focín, d’o chopo cabecero se aproveitaba tot y se aproveitaba bien y, asinas, os mils d’istos arbols autoctonos d’o sud d’Aragón rematoron definindo un paisache unico en Europa y en o mundo.

Un paisache unico en Europa y en o mundo
Os chopos negros trasmochos ni yeran diferents, ni en son cheneticament, d’os alamos negros, por eixemplo, de parques y chardins. Ye a man d’o ser humano la que los convierte en arbols extraordinarios. En tallar periodicament todas as brancas (a escamonda, cada quince anyos) se favoreix o enamplamiento d’o tronco y que íste remate estando coronau por una gran protuberancia duriciosa (a toza) d’a que naixerán as brancas largas y rectas (as vigas) ideyals pa a construcción.

A crepada crosta de un chopo cabecero
Luen de suposar un prechudicio pa l’árbol, o suyo manullo fa creixer a suya lonchevidat y a suya grandaria dica plegar en proporcions increyibles y impropias d’os chopos negros. Amás, l’incremento de crepas y de fusta muerta convierte a o chopo cabecero en especie bateauguas, una especie d’a que atras penden pa a suya conservación. Una d’as poblacions más meridionals de cucos de leit (Lucanus cervus) troba en os chopos cabeceros as condicions ideyals pa o suyo ciclo reproductivo. Como tamién Cerambicidae europeus escasos, d’os que no se tienen guaires citas en a provincia de Teruel, como u Aegosoma scabricorne. Y no son pocas as vegadas que se viyen eixemplars de corretroncos, u de ferrers, ficar-se por os entresillos d’a crosta crepada, en busca d’o suyo niedo, con birolla pa a suya pollada.

Aegosoma scabricorne (Fuent: Natura Xilocae)
Totz os anyos, los que amamos istos viellos arbols d’o sud, nos arroclamos en a Fiesta d’o Chopo Cabecero, una convocatoria como no bi’n ha atra en a resta d’Europa. Ye claro que a ells hemos de agradeixer haber plegau t’aquí totz os que descendemos d’ixas tierras duras y polidas y a Fiesta ye una traza de torna-les parte d’o que recibiemos y continamos recibindo d’ells. En 2009 se’n fació a primera, en Aguilar d’Alfambra, y en ella se decidió que o Chopo d’o Remolinar estase incluyiu en l’Inventario d’Arbols Singulars d’Aragón.

A Fiesta d'o Chopo Cabecero 
Iste arbol, de qualques cientos d’anyos de edat, tien más de 24 metros d’altaria, 20 de diametro en a copa y un perimetro de tronco de quasi seis. Manimenos, no son as suyas mesuras lo que lo fan fascinant. O Chopo d’o Remolinar ye un simbolo, resume perfectament a cultura d’os chopos trasmochos d’o sud d’Aragón, preba irrebatible d’a vida que plenó istas parameras y ramblas antes que no os suyos lugars quedasen vuedos y, talment, siga l’asperanza de que a suya situación poblacional pueda estar, antes con antes, revertida.

O Chopo d'o Remolinar
No ye raro, asinas, que en conoixer d’a existencia d’un certamen pa trigar a l’Árbol Europeu de l’Anyo, as buenas chents d’o sud decidisen proposar como candidato a o centenario chopo negro de l’Alto Alfambra. Como no podeba estar d’atra traza, i pasó a primer triga y ya puet votar-se (podrá fer-se mientres tot o mes de febrero) en a pachina d’o certamen. Con o emparo d’as presonas que aman os arbols, d’as que aman os emplegos y costumbres ancestrals y d’as que aman os paisaches, o Chopo Cabecero d’o Remolinar puet estar declarau Árbol Europeu de l’Anyo 2015. Nomás se puet votar, mientres o mes de febrero, en:


Tos i demandarán o vuestro correu, pero no pasetz pena, no tos ne ninviarán publicidat. De camín recibiretz un correu electronico a on que habretz de confirmar o vuestro voto (isto ye a-saber-lo d’important, a chent lo ixuplida a sobén y o voto no se conta).

Sin dubda, ell tos agradeixerá que contribuigatz con a iniciativa espardindo iste articlo u qualsiquier atro que podatz trobar-tos-ne istos días por o rete. Podetz informar-tos de más cosas d’ista convocatoria en o blog d’o Chopo Cabecero d’o Remolinar.

No hay comentarios:

Publicar un comentario